Risicobeheer
Wat is risicobeheer?
Risicobeheer kun je vergelijken met het installeren van een brandalarm: je hoopt dat het nooit afgaat, maar je doet toch liever nu extra moeite zodat je later beter beschermd bent. Bij risicobeheer identificeer, beoordeel en definieer je risico's die mogelijk een impact hebben op het vermogen van je organisatie om haar doelstellingen te behalen. Het is dan ook een cruciaal onderdeel van zowel projectmanagement als financieel beheer. In dit artikel lees je hoe het proces van risicomanagement eruitziet en wat de verschillende vormen van risicobeheersing zijn. Je ontdekt ook enkele voorbeelden van mogelijke (financiële) risico's.
Het proces van risicomanagement
Een ander woord voor risicobeheer is risicomanagement. Risicomanagement is essentieel voor het succes van je projecten of de financiële gezondheid van je onderneming. Het maakt je organisatie weerbaarder voor veranderingen en bespaart je mogelijke problemen in de toekomst. Het is dan ook belangrijk dat je risicomanagement gestructureerd aanpakt. Een effectief risicomanagementproces bestaat uit de volgende stappen:
Stap 1: Definieer je doelstelling
Voordat je aan de slag gaat met risicomanagement, is het belangrijk om de doelstelling van je organisatie of project te bepalen. Denk bij een organisatiedoelstelling bijvoorbeeld aan omzetgroei, en bij een project aan de lancering van een nieuwe website.
Stap 2: Identificeer risico's
Heb je je doelstelling gedefinieerd? Dan is het tijd om te kijken tegen welke risico’s je kunt aanlopen tijdens de uitvoering van je project. Hierbij is de kennis van je team onmisbaar. Zij kunnen vanuit hun ervaring immers aangeven of zij al met een bepaald risico te maken hebben gehad, of waarvan ze denken dat de kans groot is dat dit risico optreedt in de toekomst.
Stap 3: Analyseer de impact van het risico
Hoe groot is de kans dat een risico zich voordoet? En wat zijn de gevolgen als het risico werkelijkheid wordt? Door een diepgaande analyse van de risico's die je eerder in kaart hebt gebracht, beantwoord je deze vragen. Zo weet je precies wat de (financiële) gevolgen zijn voor je onderneming als het risico realiteit wordt.
Stap 4: Prioriteer het risico
Nu je de impact van de risico's hebt vastgesteld, kun je deze prioriteit toekennen. Zo weet je precies wat de meest kritieke risico’s zijn die jouw doelstelling beïnvloeden en waar je het meest aandacht aan moet besteden om deze risico’s te beheersen. Een risicomatrix helpt je om risico’s onder te verdelen in verschillende niveaus, bijvoorbeeld van “mogelijk” tot “gevaarlijk.”
Stap 5: Behandel het risico
Het liefst wil je natuurlijk dat risico's niet opduiken. Kijk dus al naar preventieve maatregelen of strategieën om ze te verminderen of te voorkomen. En komt het risico toch uit? Zorg er dan voor dat er een noodplan klaarligt om daarmee om te gaan.
Stap 6: Monitoren
Eén van de belangrijkste onderdelen van risicomanagement is toch wel het monitoren ervan. We noemen dit ook wel risicobeheersing. De impact van een risico kan gedurende je project veranderen. Of misschien komen er wel nieuwe risico's bij. Houd daarom risico’s gedurende het hele project in de gaten, bijvoorbeeld met een projectlogboek. Zo kan je team anticiperen op risico's die zich voordoen, en kom je niet voor onaangename en dure verrassingen te staan.
Risicobeheersing is een continu proces
Risicobeheersing wordt het meest toegepast in projecten of op het gebied van financiën. Het is een continu proces, waarbij je risico's en de maatregelen van projecten of financiën moet blijven beoordelen. Er zijn meerdere vormen van risicobeheersing: je vermindert of vermijdt het risico, je accepteert het risico of je zorgt ervoor dat je geen risico meer loopt door dit ergens anders neer te leggen. Welke strategie je kiest, is afhankelijk van hoe groot de kans is dat het risico zich voordoet en hoe groot de gevolgen ervan zijn.
Financieel risicomanagement
Risicobeheersing in het financiële domein noem je financieel risicomanagement. Bij financieel risicomanagement ga je proactief aan de slag met het beheersen van financiële risico's door deze vooraf te identificeren. Meestal wordt dit gedaan aan het begin van elk boekjaar of groot financieel project. Zo kun je de financiële gezondheid van je organisatie waarborgen, en vergroot het de veerkracht van je organisatie wanneer financiële risico's zich voordoen.
Voorbeelden van financiële risico’s
Financiële risico’s zijn altijd aanwezig. Het is dus belangrijk omdeze te herkennen voordat het te laat is. Voorbeelden van de meest voorkomende financiële risico’s zijn:
Dit risico kan optreden in de dagelijkse werking van je bedrijf, bijvoorbeeld op het gebied van personeel, voorraadbeheer of fraude. Deze zijn vaak niet van tevoren ingecalculeerd, maar kunnen wel ernstige gevolgen hebben als ze zich voordoen.
Een juridisch risico kan optreden door veranderingen in wet- en regelgeving. Het inschakelen van een ervaren en deskundig juridisch adviseur helpt je om deze risico's te voorkomen of te verminderen.
Dit risico kan zich voordoen wanneer debiteuren hun betaalverplichtingen niet nakomen. Je wordt dan geconfronteerd met extra kosten, of je moet achterstallige betalingen innen.
Een liquiditeitsrisico treedt op wanneer je onderneming niet aan haar betalingsverplichtingen kan voldoen en het voortbestaan van je onderneming in het gedrang komt. Dit risico kan zich voordoen op het gebied van activa en passiva. Bijvoorbeeld wanneer activa niet voldoende snel liquide gemaakt kunnen worden, of – aan de passiefzijde – wanneer je onvoldoende geld in kas hebt om aflopende schulden te betalen.
Dit risico treedt op door veranderingen of fluctuaties in de markt. Denk aan een veranderende rente of aandelen.
Financiële risico's inschatten: waarom is dit belangrijk?
Het beheersen van financiële risico’s is cruciaal voor een gezonde financiële positie van je organisatie. Waarom is dit zo belangrijk? We zetten de belangrijkste redenen op een rijtje:
- Compliance en regelgeving: vele sectoren hebben direct of indirect te maken met strikte wet- en regelgeving. Financieel risicomanagement helpt organisaties om aan deze voorschriften te voldoen en (overheids)boetes te voorkomen.
- Verbeterde besluitvorming: het in kaart brengen van risico’s helpt jouw organisatie om beter geïnformeerde beslissingen te nemen. Aan de hand van de vastgestelde risico's kun je bijvoorbeeld wachten met investeren of je strategische planning anders inrichten.
- Vertrouwen van stakeholders: het identificeren van risico's is belangrijk om het vertrouwen van je stakeholders te behouden. Investeerders, aandeelhouders en andere belanghebbenden bouwen op de financiële gezondheid van je organisatie. Hierbij moet je je risicomanagement op orde hebben, zodat je financiële risico's zoveel mogelijk beperkt.
- Bescherming tegen verlies: Op het moment dat financiële risico's zich voordoen, heeft dit een directe impact op de financiële gezondheid van je organisatie. Het effectief toepassen van risicomanagement beschermt je organisatie tegen onverwachte financiële verliezen.
Financiële risico's managen door digitalisering
Kortom: risicomanagement is met name essentieel voor de financiële gezondheid van je onderneming. Door bij een groot financieel project of financiële investering vooraf risico's te identificeren met een duidelijk risicomanagementproces, vermijd je heel wat problemen voor later. Financiële risico's managen wordt nog makkelijker met digitalisering. Met financiële software heb je altijd inzicht in je financiën en een actueel beeld van de financiële situatie van je bedrijf. Hierbij helpen dashboards je om financiële trends te voorspellen, risico's te beheersen en snel te anticiperen op veranderingen binnen en buiten je organisatie.